«Շախմատը դպրոցում» ծրագիր
2011 թվականին շախմատը ներգրավվել է Հայաստանի Հանրապետության հանրակրթական դպրոցների 2-4-րդ դասարաններում որպես պարտադիր ուսումնական առարկա։ Հայաստանն առաջին պետությունն է աշխարհում, որ այսպիսի նորարարություն է կատարել իր կրթական համակարգում՝ միտում ունենալով սովորողների կրթության որակի բարելավման նոր գործոններ ստեղծել:
Շախմատ առարկայի ուսուցման նպատակն է.
- խթանել սովորողների որոնողական գործունեությունը
- զարգացնել փոփոխվող շախմատային իրավիճակներում կողմնորոշվելու կարողությունը
- ձևավորել շախմատային խնդիրների լուծման տարբերակներ գտնելու կարողությունը
- զարգացնել սովորողների կոնվերգենտ և դիվերգենտ մտածողությունը՝ որպես ինտելեկտի կառուցվածքային բաղադրիչ
«Շախմատ» ուսումնական առարկան զարգացնում է կոնվերգենտ ու դիվերգենտ մտածողության ձևերը։ Այն հնարավորություն է տալիս մտածել մի քանի հնարավոր քայլերի մասին, գնահատել դրանք և ընտրել լավագույնը։ Շախմատը զարգացնում է ֆոկուսային (կենտրոնացած) և դիֆուզ (ցրված) մտածողության ձևերը։ Այն հնարավորություն է տալիս որոշ ժամանակ կենտրոնանալ խաղի վրա, իսկ մրցակցի քայլի ժամանակ անցնել դիֆուզ մտածողության։ Մտածողության երկու եղանակների այս հերթագայումը կարևոր է համարվում ուղեղի արդյունավետ աշխատանքի համար:
«Շախմատ» առարկան նպաստում է սովորողների մոտ վերլուծական և քննադատական, ստեղծագործական և այլընտրանքային մտածողության ձևերի զարգացմանը, կանխատեսելու կարողության, իրավիճակների ընթացքի վրա ազդելու ունակության ձևավորմանն ու զարգացմանը, երևակայության և ստեղծագործականութան միջոցով` սովորելու կարողության խթանմանն ու կրթության արժևորմանը:
«Շախմատ» ուսումնական առարկայի յուրացման ընթացքում զարգանում են սովորողների մտավոր գործողությունների ներքին պլանավորման, բարդ իրավիճակներում որոշումների ընդունման, ինքնավերլուծության կարողությունները, ուշադրությունը և ինտելեկտը, ինչպես նաև վարքի ինքնակազմակերպումը, կարգապահությունը և պատասխանատվությունը։ Սպորտի տեսանկյունից շախմատը զարգացնում է սովորողի կամային որակները, մինչև վերջ պայքարելու, օբյեկտիվ լինելու, ճիշտ գնահատելու, ինչպես նաև արժանապատիվ պարտվելու կարողություններ: Արվեստի առումով շախմատը զարգացնում է աշակերտի ճաշակը, գեղեցիկը ընկալելու և գնահատելու կարողություններ:
Առարկայի դասավանդման հիմանական սկզբունքները շախմատային կրթության հասանելիության ապահովումն է, առարկայի ուսուցմանը սովորողների ակտիվ մասնակցությունը, առարկայի ուսուցման գործնական ուղղվածությունը:
Կարևոր է նշել նաև գաղափարի իրականացման ընթացքում Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահ, ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի անմիջական աջակցությունը և Հայաստանի շախմատի ակադեմիայի անձնվեր աշխատանքը Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի առաջին տեղակալ, միջազգային գրոսմայստեր Սմբատ Լպուտյանի գլխավորությամբ։
Մինչ այժմ անցկացվել է ՀՀ դպրոցականների շախմատի թվով 17 օլիմպիադա, ինչն էլ ապահովել է շախմատի մասսայականացումը դպրոցներում։